Hamor / Hornja Łužica
Gmejna Hamor/ Hornja Łužica ze swojimi 18 wjesnymi dźělemi Hamor, Bjerwałd, .... leži z cyłkownje 4 381 wobydlerjemi (staw 30.11.2020) w sewjerozapadźe Zhorjelskeho wokrjesa w Swobodnym staće Sakska.
Dwurěčny gmejnski teritorij wosrjedź łužiskeje hole je wobdaty wot wuhlowych jamow Wochozy na sewjeru, Rychwałda na wuchodźe, Bjerwałdskeho jězora na juhu a biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty na zapadźe. Tute přećiwki, na jednej stronje wuhlowe hórnistwo a dobywanje energije w Hamorskej milinarni, na tamnej stronje jónkrótna krajina z chójnowymi lěsami, wulka hola z łučinami a hatami, su wosebitosć regiona. Zo so to hodźi – industrija a přiroda w přezjednosći – pokazuje znowa zasydlenje wjelkow. Wone su we Łužicy, mjez druhim tež na teritoriju Hamorskeje gmejny nowy žiwjenski rum namakali.
Mjeno Hamor so w lěće 1366 prěni raz w zwisku z hamornikom naspomni. Hamor bě wotležana holanska wjeska, w kotrejž so hač do 1884 bryła na železo wuškrěwaše. Hakle z natwarom milinarnje 1965 na płoninje, pod kotrejž njeležeše wuhlo, wosrjedź wulkich składow brunicy a k tomu so hodźacych dźěłaćerskich bydlenjow rozrosće Hamor k industrijnej gmejnje. Hamorska gmejna bu daloko přez mjezy kraja znata.
Dźensa skići Hamor wjac hač jenož mjeno za energijowe stejnišćo. Hamor steji za młodu, dynamisce so wuwiwacu gmejnu w fokusu zjawnosće. Žłobiki a pěstowarnje, zakładna šula a Swobodna wyša šula podšmórnu prócowanja gmejny, trendej wotpućowanja młodych ludźi znapřećiwić. Gmejna je tež dźěłodawar za mnohich młodych Hamorčanow. Bydlenske a žiwjenske wuměny so stajnje polěpšeja. Tuchwilnje bydla 1006 wobydlerjow w Hamorje (staw 30.11.2020).
Kóžda jednotliwa wjes Hamorskeje gmejny ma swójski flair z wulkimi a małymi wosebitosćemi, bohatej kulturu a zajimawosćemi. Wobhladanja hódne su mjez druhim bjez někajkeho hozdźika twarjena kładźita kapałka w Sprjejcach z lěta 1780, z jeje z drjewa rězbarjenej křinju z pjeć postawami abo hród w Delnim Wujězdźe z barokowej zahrodu. Wón je jedyn z mnohich twarjenjow wjeski, kotryž so 1342 prěni raz pisomnje naspomni, kotrež steja pod pomnikoškitom. Naspomnić maja so tež cyrkwinske twary w Rychwałdźe, Wochozach, Klětnom a Delnim Wujězdźe.
Ze swojej jónkrótnej krajinu, wšelakorymi poskitkami na sporće, kulturje a wočerstwjenju kaž tež wulkej ličbu wobhladanja hódnych zajimawostkow je Hamorska gmejna za kóždeho hosća a turista cil, kotryž so wudani.